Tek hareketli suçlar, suçun kanuni tarif...

 Tek hareketli suçlar, suçun kanuni tarifinde, meydana gelmesi için tek bir hareketin yapılmasının yeterli görüldüğü suçlardır. Kasten öldürme, hırsızlık suçları tek hareketli suçlara örnek gösterilebilir. Bu noktada tek hareketli suç ifadesi ile kastedilen hukuki anlamda tek bir harekettir. Örneğin somut olayda, öldürmek kastıyla mağdurun elli bıçak darbesi ile yaralanması halinde doğal anlamda elli tane hareket olsa da, ceza hukuku bu hareketleri öldürme kastına yönelmiş tek bir hareket olarak telakki eder. Hukuki anlamda teklik konusu, içtima bahsinde daha detaylı olarak ele alınacaktır.
 Çok hareketli suçlar, kanuni tanımda suçun gerçekleşmesi için birden fazla hareketin gerçekleştirilmesinin arandığı suçlardır. Suçun tamamlanması ancak bu hareketlerin tamamının yapılmasına bağlıdır. Örneğin yağma suçunda, cebir veya tehdidin yanında mağdurun malının alınması hareketinin de gerçekleşmesi gerekmektedir. Yine özel belgede sahtecilik suçunda, failin hem sahte bir özel belge düzenlemesi, hem de bu belgeyi kullanması gerekir. Şayet suçu tamamlamak amacıyla ilk hareket yapılmış ancak sonraki hareketlere elde olmayan nedenlerle geçilememişse suça teşebbüs gündeme gelecektir.
 Serbest hareketli suçlar, suçun kanuni tanımında suçun gerçekleştirilmesini belirli hareketlere özgülenmediği suç tipleridir. Diğer bir ifadeyle suç tanımında, hareketin ne olduğu, nasıl gerçekleştirileceğine dair herhangi bir bilgiye yer verilmeyen suçlardır. Suçun gerçekleştirilmesi için gerekli ve yeterli olan hareketin yapılması yeterlidir. Örneğin Türk Ceza Kanununun seksen birinci maddesinde düzenlenen kasten öldürme suçunun tanımı,; Bir insanı kasten öldüren kişi, müebbet hapis cezası ile cezalandırılır, şeklindedir. Suçun tanımında bir insanı kasten öldürmeye vurgu yapılmış, ancak ölüm sonucunun hangi hareketle gerçekleştirileceğine ilişkin bir bilgi verilmemiştir. Buna göre bu suç, serbest hareketli bir suçtur. Ölüm neticesini gerçekleştiren tüm hareketlerle, örneğin silahla, baltayla, fiziksel kuvvetle, zehirle suçun tamamlanması mümkündür.
 Bağlı hareketli suçlar, kanuni tanımında suçun hangi hareketlerle işleneceğinin gösterildiği suçlardır. Serbest hareketli suçların aksine bu suçlarda, suçu gerçekleştirmeye matuf hareket açıkça gösterilmiş ve dolayısıyla suçu oluşturan hareketler suç tanımında gösterilenlerle sınırlanmıştır. Örneğin, yağma suçu bağlı hareketli bir suçtur. Malın alınması hareketinin cebir veya tehditle gerçekleştirilmesi gerekir. Eğer malın alınması cebir veya tehditle değil de, el çabukluğuyla gerçekleştirilirse yağma suçu oluşmayacak, başka bir suçun oluşması gündeme gelecektir.
 Seçimlik hareketli suçlar, kanuni tanımda suçun gerçekleşmesi için birden fazla birbirine alternatif hareketin gösterildiği suç tipleridir. Seçimlik hareketli suçlarda, kanunda gösterilen alternatif hareketlerden bir tanesinin gerçekleştirilmesi suçun gerçekleşmesi bakımından yeterlidir. Suç tanımında yer alan seçimlik hareketlerden birden fazlasının ya da tamamının gerçekleştirilmesi halinde de ortada tek bir suç vardır ve faile tek ceza verilir. Ancak somut olayın koşullarına göre bu durum cezanın Türk Ceza Kanununun altmış birinci maddesi kapsamında bireyselleştirilmesinde, yani cezanın alt ve üst sınırları arasında cezanın tayininde dikkate alınarak üst sınıra daha yakın bir cezanın verilmesinde etkili olabilir. Seçimlik hareketli suçlara, göçmen kaçakçılığı, insan ticareti, kasten yaralama örnek olarak gösterilebilir.
 Mesela bu suçlardan insan ticareti suçunun tanımında, zorla çalıştırmak, hizmet ettirmek, fuhuş yaptırmak veya esarete tâbi kılmak ya da vücut organlarının verilmesini sağlamak maksadıyla tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak, nüfuzu kötüye kullanmak, kandırmak veya kişiler üzerindeki denetim olanaklarından veya çaresizliklerinden yararlanarak rızalarını elde etmek suretiyle kişileri ülkeye sokan, ülke dışına çıkaran, tedarik eden, kaçıran, bir yerden başka bir yere götüren veya sevk eden ya da barındıran kimsenin cezalandırılacağı ifade edilmiştir. Buna göre, tehdit, baskı, cebir veya şiddet uygulamak gibi seçimlik hareketlerden birisi ile kişinin ülkeye sokulması, ülkeden çıkarılması, tedarik edilmesi, kaçırılması, bir yerden başka yere götürülmesi, sevk edilmesi ya da barındırılması fiillerinden birinin gerçekleştirilmesi suçun gerçekleşmesi bakımından yeterli olacaktır.
 Zikredilen seçimlik hareketlerden somut olayda birkaçının birlikte gerçekleştirilmesi, örneğin cebirle bir kişinin hem ülkeye sokulması hem de tedarik edilmesi halinde de tek bir suç oluşur. Ancak ifade ettiğimiz gibi, suça verilecek cezanın tayininde bu durum dikkate alınır. Bir suçun seçimlik hareketli bir suç mu yoksa, kanunda yer alan hareketlerin her birinin bağımsız suçları mı oluşturduğu hususu, hareketlerin konusunun aynı olup olmamasına göre tayin edilir. Şayet hareketlerin her biri aynı konuya yönelik ise, suç seçimlik hareketli; hareketlerin her biri ayrı konulara yönelmiş ise, söz konusu hareketlerin her biri bağımsız suçları oluşturacaktır.