İnsanın hareketlerini yönlendirme yetene...
İnsanın hareketlerini yönlendirme yeteneğinin, iradenin tamamen yok olduğu hallerde ortada ceza hukukunu ilgilendiren bir hareket bulunmamaktadır. Uyku hali, hipnoz, refleks hareketleri buna örnek olarak gösterilebilir. Örneğin bir annenin uyku halinde yanında yatırdığı çocuğunun üzerine dönüp ölümüne sebebiyet vermesi halinde, annenin uyku halinde iken yaptığı bu hareket, hareket niteliği taşımamaktadır. Ancak annenin uyku öncesinde almadığı, ihmal ettiği tedbirler nedeniyle sorumluluğu gündeme gelebilir. Bunun yanında, araç kullanırken yapılan hareketler gibi yarı otomatikleştirilmiş hareketler hareket vasfına sahiptir.
Hareket, ancak bir insan davranışı olabilir. Bu anlamda, hayvan hareketleri yahut doğa olayları ceza hukukunu ilgilendirmez. Ancak sahip olduğu hayvana bakma yükümlülüğünü ihmal edip başkasının yaralanmasına sebebiyet veren kimse bu ihmali nedeniyle sorumlu tutulabilir. Yine hayvanı başkasına saldırmada bir araç olarak kullanan kişinin bu hareketi ceza sorumluluğunu gündeme getirmektedir.
Hareket icrai olarak gerçekleştirilebileceği gibi ihmali olarak da gerçekleştirilebilir. Hukuki açıdan yapma biçiminde işlenebilen yani mutlaka icrai eylemlerle işlenebilen suçlara icrai suçlar denir. İcrai suçlar, yapılmaması gereken hareketlerin yapılması şeklinde ortaya çıkar. Bir kimseye ateş edilmesi, bir kişiye yumruk atılması, zehir verilmesi gibi hareketler yapılmaması gereken hareketlerdir. Çünkü insan öldürmek ve bedenine acı vermek hukuk tarafından yasaklanmıştır.
Davranış normlarıyla kendisine belirli bir icrai davranışta bulunma yükümlülüğü getirilen kişinin, bu yükümlülüğü yerine getirmemesi, yani ihmal etmesi ve yapmaması şeklindeki hareketlerle işlenen suçlar ise ihmali suçlardır. Kanun koyucu hekimlere hastalara müdahale etme görevi yüklemişken bir hekimin hastaya müdahale etmemesinde icraî bir eylemi yoktur. Ancak kanunun öngördüğü hareketi yapması gerekirken yapmamıştır. Burada hareket ihmalidir.
İhmali suçlar kendi içerisinde ikiye ayrılır: Gerçek ihmali suçlar ve ihmal suretiyle icraî suçlar. Kanunda suçun sadece ihmalle işlenebileceği düzenlenmişse bu tür suçlara gerçek ihmali suçlar denir. Bir memurun görevi ihmal etmesi, kamu görevlisinin suçu bildirmemesi, seferberlikle ilgili görev emrini yerine getirmemek, inşaatla ilgili yıkım emniyet tedbirlerini almamak gibi.
Normal koşullarda icrai bir davranışla gerçekleşebilecek bir netice somut olayda ihmali bir davranışla gerçekleşmişse bu, ihmal suretiyle icrai suç olarak nitelenir. Ancak failin böyle bir ihmalinden bahsedebilmek için, özel bir yükümlülük altında bulunması gerekir.
Burada, gerçekte icrai hareketlerle işlenebilen bir suç, olumsuz bir hareketle işlenmektedir. Gerçek ihmali suçlarda dış dünyaya yansıyan bir hareket yoktur. Bu nedenle gerçek ihmali suçlara teşebbüs mümkün değildir. Oysa ihmal suretiyle icra suçlara teşebbüs mümkündür. Örneğin, Ayşe, iki aylık bebeğinden kurtulmayı istemektedir. Bunun için üç gündür bebeğine gıda ve su vermemiştir. Bebek ölmek üzere iken durum anlaşılmış, bebek tedavi altına alınmış ve hayatta kalmıştır. Ayşe’nin cezai sorumluluğu öldürmeye teşebbüstür.
Suç tiplerini hareketin düzenleniş biçimine göre; tek hareketli suçlar, çok hareketli suçlar, serbest hareketli suçlar, bağlı hareketli suçlar, seçimlik hareketli suçlar, mütemadi suçlar şeklinde tasnif etmek mümkündür.