Davayı düşüren ve ceza ilişkisini ortada...

 Davayı düşüren ve ceza ilişkisini ortadan kaldıran diğer bir neden de aftır. Af, kamu davasını ya da kesinleşmiş bir kararın infazını kısmen veya tamamen ortadan kaldırmaktadır. Bu sebeple af, maddi ceza hukuku anlamında cezayı kaldırıcı bir neden, ceza yargılaması hukuku anlamında ise kamu davasını düşüren bir nedendir.
 Esas itibariyle af, suçla ilgili olmayıp cezaya yöneliktir. Suçun değil, cezanın affı mümkündür. Ancak af veya af benzeri uygulamaların kapsamını belirlemek için ceza türleri yanında suç tiplerine göre de ayırım yapılabilir. Af, her ne kadar yargılama makamlarının vermiş olduğu kararlarla ilgili sonuçlar doğursa da maddi içerikleri bakımından usul kurallar çerçevesinde bir uyuşmazlığın çözümüyle ilgili olmadıklarından yargı işlemi olarak değil, yasama veya yürütme işlemi olarak nitelendirilmektedir
 Hukukumuzda af, genel ve özel af olarak iki af türü bulunmaktadır. Af yetkisine ilişkin düzenlemeye Anayasada yer verilmiştir. Genel ve özel af için TBMM yetkili kılınmış, bunun yanında belirli hallerle sınırlı olmak üzere Cumhurbaşkanına da özel af yetkisi tanınmıştır. Genel ve özel affın hukuki sonuçlarına ilişkin kurallara ise, Türk Ceza Kanununun altmış beşinci maddesinde yer verilmiştir.
 Genel af, kesinleşmiş bir cezayı bütünü ile ortadan kaldıran veya henüz görülmekte olan davayı düşüren, açılmamış davanın açılmasını engelleyen af türüdür. Genel af kural olarak toplu çıkarılır. Ancak bir kişinin dahi yararlanabileceği genel affın çıkarılabilmesi de mümkündür. Genel af kavramının genel olarak nitelendirilmesinin gerekçesi, sanık hükümlü veya affedilecek suç tipleri bakımından bir genelleştirme yapılması değil, cezayı bütün sonuçları ile ortadan kaldırmasıdır.
 Genel af davayı düşürür. Hüküm verilmiş ise hükmü ortadan kaldırır. Genel affa uğrayan cezalar adli sicilden silinir. Genel affa uğramış mahkûmiyetler tekerrüre esas olamaz. Genel af hâlinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar. Oysa özel afta, ceza hala tekerrüre esastır ve adli sicilde varlığını korur. Orman suçları için genel ve özel af çıkarılamaz. Orman yakma, yok etme ve daraltma eylemleri orman suçu sayılmaktadır.
 Genel af sadece mahkûmları kapsamamaktadır. Soruşturması devam eden şüpheli ile kovuşturması ve temyiz aşaması henüz bitmemiş olan sanıklar da genel af kapsamına girmektedir. Genel af çıkarma yetkisi, Anayasanın seksen yedinci maddesinde Türkiye Büyük Millet Meclisi’nin görevleri arasında sayılarak, yasama organına verilmiştir. Af kapsamına giren suçların belirlenmesinde af metni esas alınacaktır.
 Genel af fiili değil, fiilin suç olmak niteliğini ortadan kaldırmaktadır. Suçta ve cezada kanunilik ilkesi gereğince, affa uğramış bir fiil hakkında kamu davası açılamayacaktır, dava açılmış ise davaya devam olunamayacaktır. Türk Ceza Kanununa göre, genel af halinde, kamu davası düşer, hükmolunan cezalar bütün neticeleri ile birlikte ortadan kalkar.
 Özel af, kesinleşmiş bir ceza mahkûmiyetini ortadan kaldıran veya azaltan ya da daha hafif bir cezaya çeviren bir af türüdür. Özel af, sadece ceza üzerinde etkilidir ve genel afta olduğu gibi cezayı bütün sonuçları ile ortadan kaldırmamaktadır. Özel af yetkisi, genel af yetkisiyle birlikte yine TBMM’ye verilmiş, bunun yanında Cumhurbaşkanına da sadece belirli nedenlere dayanarak özel af çıkarma yetkisi tanınmıştır. Cumhurbaşkanına tanınan bu özel yetki,
 Anayasada Cumhurbaşkanının görev ve yetkileri arasında sayılmış ve sürekli hastalık, sakatlık ve kocama sebebi ile belirli kişilerin cezalarını hafifletmek veya kaldırmak şeklinde ifade edilerek, verilen bu yetki sınırlı sayıda sebebe bağlanmıştır. Cumhurbaşkanı kendisine tanınan bu yetkiyi, niteliği itibariyle ancak kişiye özgü olarak kullanabilecektir.
 Özel af hapis cezasının infazını ortadan kaldıran aftır. Ancak, cezaya bağlı olan veya hükümde belirtilen hak yoksunlukları, özel affa rağmen etkisini devam ettirir. Özel af ile hapis cezasının infaz kurumunda çektirilmesine son verilebilir veya infaz kurumunda çektirilecek süre kısaltılabilir ya da adlî para cezasına çevrilebilir. Özel af ile adli para cezaları sona ermez. Özel af davayı düşürmez.